Zakaz polowania

Brak publicznego rejestru kół łowieckich

Przed wprowadzeniem w 2001 r. Krajowego Rejestru Sądowego różne rodzaje osób prawnych wpisane były do różnych, rozproszonych rejestrów (rejestry stowarzyszeń, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych). Nie ułatwiało to nikomu sprawdzenia, czy dany kontrahent w ogóle istnieje, jakie są jego dane teleadresowe i kto i w jaki sposób może go reprezentować. W kontekście pewności i szybkość obrotu gospodarczego samo wprowadzenie KRS było przełomem, a jego ukoronowaniem było wprowadzenie w 2011 roku bezpłatnego dostępu on-line do danych zawartych w tym rejestrze. Od tego momentu każdy może w jednej chwili zweryfikować dane spółki, z którą chciałby zawrzeć umowę czy organizacji pożytku publicznego, której chciałby przekazać darowiznę. A także dane każdego innego przedsiębiorcy, stowarzyszenia, fundacji, związku zawodowego czy zakładu opieki zdrowotnej. Istnieją też komercyjne strony internetowe zbierające te informacje i prezentujące je w bardziej przystępnej formie (np. rejestr.io) a Państwo ciągle rozwija inne elektroniczne rejestry, istnieją np.: ewidencja osób prowadzących indywidualną działalność gospodarczą - CEIDG, rejestr dłużników, rejestr beneficjentów rzeczywistych, ewidencja organizatorów turystyki, a nawet rejestr kół gospodyń wiejskich.

Na tę rewolucję cyfrową nie załapały się jednak koła łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego, które jak widać tkwią w paleolicie mentalnie, a w PRL na poziomie organizacyjnym.

Podmioty poza KRS

Poza Krajowym Rejestrem Sądowym pozostają następujące osoby prawne lub podmioty posiadające tzw. ułomną osobowość prawną (czyli zdolność prawną do czynności, takich jak zaciąganie zobowiązań i pozywanie oraz bycie pozywanym):

Przy czym w przypadku podmiotów publicznych ich dane są dostępne na stronach Biuletynu Informacji Publicznej, a informacje o osobach je reprezentujących często mają formę urzędową i są publikowane w dziennikach urzędowych.
Niektóre z tych podmiotów działają wyłącznie lokalnie lub tylko w specyficznych obszarach (np. wspólnoty mieszkaniowe w obrębie jednej nieruchomości) i ryzyko ich udziału w „wielkim” obrocie gospodarczym jest mniejsze. Dlatego ustawodawca pozostawił je poza KRS, ale w dobie cyfryzacji powinny być jednak stosowane wyszukiwarki lub rejestry on-line. Na przykład rejestr partii politycznych jest dostępny on-line podobnie jak rejestr kół gospodyń wiejskich. Nie chodzi więc o fakt rejestracji akurat w KRS, ale po prostu o szybki dostęp do aktualnych danych o podmiocie.

Gorzej ma się kwestia dostępu do danych o stowarzyszeniach zwykłych i klubach sportowych. Co prawda podmioty te nie mogą prowadzić działalności gospodarczej ale mogą zawierać umowy i w takiej sytuacji ich kontrahenci chcący potwierdzić istnienie czy umocowanie przedstawicieli takiego stowarzyszenia muszą samodzielnie uzyskiwać informacje od starosty. Często spisy tych podmiotów działających w powiecie są po prostu umieszczone w Biuletynie Informacji Publicznej starostwa, ale nie zawsze ich odnalezienie jest proste i wygodne. Zawsze jednak starosta jest zobowiązany udzielać każdemu informacji o tych podmiotach, jest też organem nadzorującym ich działalność. Można spotkać opinie, że stowarzyszenia zwykłe – choć z definicji uproszczone – mogłyby figurować w jednej centralnej ewidencji elektronicznej dostępnej online.

Koła łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego

Koła łowieckie to jednostki organizacyjne Polskiego Związku Łowieckiego (PZŁ), działające na podstawie ustawy z 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie. PZŁ jest ogólnokrajowym zrzeszeniem osób fizycznych (myśliwych) i ma osobowość prawną z mocy ustawy. Koło łowieckie zrzesza myśliwych na poziomie lokalnym i jest podstawową jednostką organizacyjną PZŁ służącą realizacji celów łowiectwa.

Status prawny i osobowość prawna: Koło łowieckie ma dość unikalny status. Zgodnie z art. 33 ust. 2 Prawa łowieckiego, koło łowieckie stanowi odrębną od PZŁ osobę prawną. Jednak uzyskanie i utrata tej osobowości odbywa się poza KRS – następuje z chwilą uzyskania lub utraty członkostwa w Polskim Związku Łowieckim. Mówiąc prościej, koło łowieckie zostaje powołane w strukturze PZŁ (na mocy statutu PZŁ i uchwał władz związku) i zdobywa osobowość prawną automatycznie w momencie, gdy staje się częścią PZŁ, a traci ją, gdy przestaje nią być. To szczególne rozwiązanie prawne – wyjątek od zasady z kodeksu cywilnego, że osobowość prawną uzyskuje się z chwilą wpisu do rejestru (takiego jak KRS).

Brak wpisu do KRS: Koła łowieckie nie są wpisywane do KRS właśnie ze względu na powyższą szczególną regulację. Nie istnieje też odrębny publiczny rejestr państwowy kół łowieckich – rejestracją (ewidencjonowaniem) zajmuje się wewnętrznie Polski Związek Łowiecki (poprzez Zarządy Okręgowe PZŁ, które prowadzą dokumentację kół). Dla osób spoza PZŁ informacje o kole łowieckim są trudniej dostępne – w razie potrzeby należy zwrócić się do PZŁ. W orzecznictwie sądów wskazano, że z powodu braku wpisu do KRS nie ma możliwości zweryfikowania nazwy i siedziby koła na podstawie KRS, trzeba więc polegać na dokumentach wydawanych przez PZŁ (np. zaświadczeniach zarządu okręgowego). W jednym z wyroków sąd stwierdził wprost: „pozwane koło nie podlega wpisowi do KRS, w związku z czym nie było możliwości zweryfikowania jego nazwy i siedziby na podstawie aktualnej informacji z tego Rejestru”

Zdolność prawna i działanie: Koło łowieckie, mając osobowość prawną, może we własnym imieniu zaciągać zobowiązania i ponosić odpowiedzialność. Przykładowo koła dzierżawią obwody łowieckie, zawierają umowy (np. najmu nieruchomości) oraz powinny wypłacać odszkodowania za szkody wyrządzone przez niektóre dzikie zwierzęta w uprawach rolnych (więcej na ten temat). Koło łowieckie może pozywać i być pozwane przed sądem – np. rolnik może pozwać koło o odszkodowanie za szkody w uprawach. W takich procesach ujawnia się właśnie ich odrębność i jednocześnie brak wpisu w KRS (sąd ustala nazwy i adresy kół na podstawie dokumentów z PZŁ). Koła łowieckie działają na podstawie Statutu PZŁ – nie uchwalają własnych statutów, lecz obowiązuje je statut ogólny związku. Organy koła (walne zgromadzenie, zarząd koła) podejmują uchwały w sprawach koła, ale w ramach kompetencji nadanych przez statut PZŁ.

Jawność danych: Informacje o istnieniu i adresach kół łowieckich nie są zebrane w jednym publicznym rejestrze. Zwykle zarządy okręgowe PZŁ publikują listy kół działających na ich terenie, ale nie zawsze na takiej liście są podawane adresy siedziby i dane kontaktowe koła (przykład: ZO PZŁ Katowice). Kontrahent chcący potwierdzić dane koła łowieckiego (np. na potrzeby umowy) zazwyczaj musi wystąpić do właściwego zarządu okręgowego PZŁ o wydanie zaświadczenia lub polegać na informacjach przedstawionych przez samo koło.

Problemy i postulaty

Brak dostępnej bazy teleadresowej kół łowieckich od lat doskwiera szczególnie rolnikom, którzy nie mają jak zgłaszać myśliwym swoich roszczeń dotyczących szkód łowieckich. Izby rolnicze wnioskują o utworzenie ogólnopolskiego portalu internetowego służącego zgłaszaniu przez rolników szkód łowieckich. W petycji ze stycznia 2024 r. Krajowa Izba Rolnicza skarży się, że nawet gdy rolnikowi uda się w końcu ustalić adres do doręczeń koła łowieckiego, to zdarza się, że myśliwi po prostu nie odbierają listów poleconych z poczty.

Oficjalnymi rejestrami kół łowieckich nie dysponują też urzędy marszałkowskie, do których trafiają roszczenia dotyczące szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta poza obwodami łowieckimi. Czasami jednak takie zgłoszenie jest błędne, bo dotyczy miejsca gdzie jednak obwód łowiecki jest ustanowiony - urząd nie może przekierować tej korespondencji do właściwego adresata (co przyśpieszyłoby procedurę), ponieważ jedyne dane teleadresowe jakimi dysponuje pochodzą z internetu.

Brak jakichkolwiek danych kontaktowych do kół łowieckich uniemożliwia też mieszkańcom ustalenie terminów zaplanowanych polowań zbiorowych czy choćby zweryfikowanie u łowczego czy zauważeni w lesie ludzie ze strzelbami istotnie są myśliwymi czy może kłusownikami - skoro wobec sprzeciwu PZŁ wciąż nie udało się wprowadzić możliwości sprawdzania miejsc polowania przy pomocy aplikacji. W takich okolicznościach zupełnie martwy jest również przepis z art. 42b ust. 1d prawa łowieckiego: "książka ewidencji pobytu na polowaniu indywidualnym podlega udostępnieniu wszystkim zainteresowanym na ich wniosek" - nie ma jak zażądać danych z książki, ponieważ nie wiadomo jak skontaktować się w tej sprawie z kołem.

Również obywatele chcący skorzystać ze swojego prawa do informacji publicznej i zażądać od koła łowieckiego danych dotyczących wykonywanych przez nie zadań publicznych lub otrzymywanych od państwa środków finansowych nie mają jak złożyć takiego wniosku. Podawane czasami adresy emailowe do kół łowieckich są adresami prywatnymi, w domenach typu @onet.eu czy @wp.pl i nie wiadomo, czy mogą służyć do oficjalnej korespondencji.

Wydaje się, że w XXI wieku i 15 lat po wprowadzeniu dostępu on-line do danych z KRS, postulat uruchomienia publicznego rejestru kół łowieckich nie jest specjalnie wygórowany ani kontrowersyjny. Jest to funkcjonalność, którą sam PZŁ mógłby wprowadzić nawet bez jakichkolwiek zmian ustawowych, lub to ustawodawca mógłby wymusić na zrzeszeniu wykonującym zadania publiczne taki pierwszy krok ku przejrzystości. Alternatywą może być objęcie kół łowieckich obowiązkiem posiadania adresów do e-doręczeń.

brak publicznego rejestru kół łowieckich